2012(e)ko urriaren 17(a), asteazkena

Conferencia de Gorka Ocio en Plaiaundi

Santurtziko Baleak
Santurtziko baleak. Autor Gorka Ocio.

Con motivo del 20 aniversario de la fundación de Itsas Enara Ornitologia Elkartea, el viernes 19 de octubre a las 19h30 vamos a celebrarlo en el centro de interpretación del Parque Ecológico de Plaiaundi con el siguiente programa al que os invitamos a asistir.
  • Breves palabras de bienvenida por parte del presidente de I.E.O.E.
  • Homenaje a nuestro socio ausente Pello Ipintza.
  • Conferencia 'Las ballenas de Santurtzi...un paseo por la mar'. Impartida por Gorka Ocio.
Posteriormente los socios de Itsas Enara O.E. disfrutaremos de una cena de confraternización en la sociedad gastronómica Kabigorri.

2012(e)ko urriaren 12(a), ostirala

1ª Salida en el Itsaia, avistamiento de marinas

Pardela capirotada y gaviota patiamarilla. Autora: Carmen González.

Pardela capirotada y gaviota patiamarilla. Autora: Carmen González.


Para continuar con las celebraciones del 20 aniversario de Itsas Enara O.E. hemos organizado una salida marinera en el velero de un amigo, Andoni, que se portó estupendamente sacándonos con su barco y plegándose a llevarnos por media mar para buscar aves pelágicas. ¡Muchas gracias Itsaia!.

En el barco. Autora: Yulia Borrego

En el barco. Autora: Yulia Borrego

La navegación comienza en Hondarribia a las 9h de la mañana y tomamos dirección norte a la fosa de Capbreton. Enseguida comenzamos a ver alcatraces (Morus bassanus) y pardelas baleares (Puffinus mauretanicus) que nos van acompañando durante las primeras 7 millas, evidentemente junto con gaviotas patiamarillas (Larus cachinnans).

Pardela cenicienta. Autor: Héctor González

Pardela cenicienta. Autor: Héctor González


Pardela capirotada. Autor: Xabier Xaralegi.

Pardela capirotada. Autor: Xabier Xaralegi.


En esas 7 millas podemos ver el primer págalo, un págalo parásito inmaduro (Stercorarius parasiticus). Es a partir de las 14 millas cuando comenzamos a ver las primeras pardelas capirotadas (Puffinus gravis), y una imagen espectacular, varias líneas formadas por 16 agachadizas comunes (Gallinago gallinago), la mayor de las líneas era de 9 individuos. Cuesta imaginar a la agachadiza volando recta sobre la mar a 14 millas de distancia de la costa más cercana. Además es continuo el pase de bisbita común (Anthus pratensis) e insectívoros no identificados.

Pardelas capirotadas. Autor: Héctor González

Pardelas capirotadas. Autor: Héctor González


Pardela sombría. Autor: Héctor González.

Pardela sombría. Autor Héctor: González


Alrededor de las 20 millas observamos la primera balsa de pardelas capirotadas y los primeros págalos grandes (Catharacta skua). Junto con las pardelas capirotadas había pardelas sombrías (Puffinus griseus). Siguiendo al oeste localizamos una segunda balsa de pardelas capirotadas. Y en el camino pudimos observar a parte del movimiento de alcatraces, una pardela cenicienta (Calonectris diomedea). Nos llamó la atención esta pardela capirotada que lleva una brida prendida entre las pequeñas coberteras, en un primer momento parece una red pero a las fotos se ve que es una brida, ¿una antigua marca alar?. En algún momento siguieron nuestra estela hasta dos págalos grandes a la vez.

En el barco. Autora: Carmen González

En el barco. Autora: Carmen González


Aparte de las aves hay que contar con el placer y tranquilidad que produce la navegación a vela permitiéndonos quitar el motor cuando había viento y navegar con el génova y la mayor, ¡largando trapo! Y con la clara de perplejidad, nota graciosa de la jornada, de los innumerables patrones de yates de pesca que viendo la cola de aves marinas que nos seguían venían con sus cañas a probar pesca y se iban de vacio sorprendidos y asombrados.

Pardela capirotada.  Autora: Carmen González.

Pardela capirotada. Autora: Carmen González.


Pardela capirotada.  Autora: Carmen González.

Pardela capirotada. Autora: Carmen González.


Ya volviendo encontramos una tercera balsa de pardelas capirotadas junto con pardelas sombrías y nuevamente una pardela cenicienta que rodeó varias veces el barco.
Con el atardecer, en el ámbito de las siete millas, avistamos pardelas baleares y un págalo pomarino.

Págalo grande. Autor: Héctor González

Págalo grande. Autor: Héctor González


Págalo pomarino. Autor: Héctor González

Págalo pomarino. Autor: Héctor González


Llama la atención que ha diferencia de las observaciones que se han realizado desde Cantabria, con una abundancia mayoritaria de pardela cenicienta, en esta salida la especie mayoritaria ha sido la pardela capirotada. Puede deberse a que no nos hemos movido por aguas tan profundas.

Págalo grande y gaviota patiamarilla. Autor: Xabier Xaralegi

Págalo grande y gaviota patiamarilla. Autor: Xabier Xaralegi


No realizamos un censo exhaustivo pero las cifras que manejamos orientativamente son: 1 págalo parásito, 1 págalo pomarino, 7 págalos grandes, 1 o 2 pardelas cenicientas (podría tratarse del mismo individuo), más de 250 pardelas capirotadas, más de 60 pardelas sombrías, 35 pardelas baleares, 260 alcatraces, dos gaviotas sombrías, 1 cormorán moñudo, 2 cormoranes grandes, 1 gaviota cabecinegra y las no contadas gaviotas reidoras y patiamarillas.
Dejamos un vídeo resumen de Yulia Borrego con los mejores momentos en esta salida para avistar aves pelágicas.


Tenemos que agradecer la atención, ayuda y paciencia del Itsaia, en su capitán Andoni y en su marinero Martín. Muchas gracias a ambos.

Recorrido realizado según GPS. Autor: Javier Ferreres

2012(e)ko urriaren 8(a), astelehena

Itsas Enarak Donostiako udala zoriondu egin du Monpasen oinezkoentzako pasealeku bat ez eraikitzea erabakitzeagatik

Itsas hegaztien ugal-kolonia baten etorkizuna kolokan ipiniko zukeen

Itsas Enarak Donostiako udala zoriondu egin du Monpasen oinezkoentzako pasealeku bat
ez eraikitzea erabakitzeagatik


Itsas Enara Ornitologia Elkarteak Donostiako udala zoriondu egin du Monpasen oinezkoentzako pasealeku bat ez eraikitzea erabakitzeagatik, itsas hegaztien ugal-kolonia baten etorkizuna kolokan ipiniko baitzukeen. Jaurlaritzari eta Aldundiari, berriz, legea betetzeko eta Europar Batasunarekiko naturaren kontserbazioaren arloan sinatutako konpromisoak betetzeko hartu beharreko antolamendu-neurriak har ditzatela eskatu die, hartara etorkizunean halako proiektuak ingurumen-balio ezaguneko tokietan planteatu ere ezin daitezen egin.

Elkarte ornitologiko eta kontserbazionistaren esanetan, atzera bota berri den proiektuak ez zuen inolako justifikaziorik, non eta ez zen aisiarako azpiegitura turistiko bat egitea, balio natural handiko eremu hau besterik gabe hipotekatu ez ezik, hiriko alde urbanizatua eta humanizatua natural kontserbatu denaren eta hala jarraitu behar duenaren kaltean zabaldu ere egingo zukeena. Proiektuak, gainera, Gipuzkoako itsas hegaztien ugal-kolonia nagusira sartuko zatekeen eta han ugaltzen diren hiru espezieen lasaitasuna —ezinbesteko baldintza da hori koloniatan ugaltzen diren espezieek ugalketa onik burutzeko— urratu eta ugalketa zapuztuko zukeen, neurri gabeko bisitari-oldeek eragotzita. Beste hainbeste esan liteke han ugaltzen diren beste hegazti errupikola babestuen kasuan ere. Nekez esan dakioke 'ekologiko' halako proiektu suntsitzaile bati.

Itsas Enara elkarteak gogora ekartzen du, halaber, baztertutako proiektuaren % 90 Europar Batasunak, bertan Europa mailako intereseko habitatak egoteagatik, Erkidego Mailako Garrantziko Leku izendatutako eta laster Kontserbazio Eremu Berezi izendatuko duen eremuaren barruan proiektatu zutela. Figura hura eman izanak berekin dakar euskal erakundeek Europar Batasunaren aurrean balio natural altuko habitat horiek kontserbatzeko konpromisoa. Nahikoa izan behar luke horrek ingurumen-eragina ebaluatzeko azterketa egiteko ez ezik, ezer erabaki aurretik erakundeek eremuaren antolamendua eta erabilera-erregimena finkatu arte itxaroteko ere.

Irregulartasun nabarmen horrez gain, ez da inondik ere onargarria itsas ondoan paseatzeko aukera ematen duelako argudioa proiektuaren alde egiteko: donostiarroi txikitatik irakatsi zaigunez, hirian baditugu dagoeneko ia 11 km itsas pasealeku. Argi dago, beraz, ez dela gehiago behar, are gutxiago halako ingurumen-prezio handia ordainduta. Arbuiagarria da, orobat, proiektu garesti hura beste norbaitek ordaintzen zuelako argudioa. Horren zentzugabetasuna agerikoa da: udalak berak egin zion uko hondakin-erraustegia Donostian egiteari, Monpasko proiektua baino askoz ere garestiagoa (zehazki, 43 aldiz garestiagoa) izanik ere. Ba al dago donostiarrik hura Kontxan ezartzea onartuko zukeenik?

Gipuzkoako Itsasertz Zerbitzuak eta Madrilgo Ingurumen Ministerioak, proiektuaren sustatzaileak izanik, eremua onik kontserbatzeko betebehar legalari uko eginda, beren funtzioaren zeharo aurka eginik jardun dute hura suntsitu nahian. Aurreko udalbatzarreko ingurua kontserbatzeko eskumenaren titular Denis Ichaso arduragabeak ere kudeaketa ezin txarragoa egin zuen, boterea erabat desbideratuz eta babestu beharrekoa babestu beharrean hura suntsitu nahian jardunez, agerian eta lotsagabe, gainera.

Baina administrazio zentrala ez ezik, Eusko Jaurlaritzak ere izan du errurik istorio tamalgarri honetan. Ingurumen Sailak ere, gorago aipatu ditugun EBarekiko konpromisoak betetzeko ardura zuenak ere, baztertu egin ditu bere obligazioak eta argi berdea eman die, besoak gurutzatuta, bai Itsasertz Zerbitzuari eta Madrilgo Ingurumen ministerioari, bai Donostiako aurreko udalari. Hasi ahal konponduko zatekeen hau guztia baldin eta Jaurlaritzak bere etxeko lanak garaiz egin izan balitu eta Uliako BIGaren Kudeaketa Plana ordurako eginda eduki balu, zeren kudeaketa-plan horrek eremuko balio naturalak onik atxikitzeko zentzuzko neurriak ezarri behar baitzituzkeen. Oso susmagarria izan zen bere garaian zeinen pasibo jokatu zuen Jaurlaritzak eta zeinen ondo egokitu zitzaion hori erakunde horietan guztietan zegoen alderdiaren orduko interesei, naturaren eta herritarren kaltean.

Gipuzkoako Foru Aldundiak ere izan du zerikusirik, Itsas Enararen iritziz, ia hogei urtean ez dituelako bete natura kontserbatzeko legeek ezartzen dioten zereginetako bat: Gipuzkoan galbidean dauden espezieak zaintzeko kudeaketa-planak onestea, alegia. Euskal katalogoan ageri diren dozenaka espezieentzat egin beharreko dozenaka planetatik bi besterik ez ditu egin. Beren plan propioaren zain dauden espezieen artean, ugarroi bolborina edo mottoduna, Gipuzkoan 1967. urtean desagertu zena, orduan ugaldu baitzen azkenekoz non eta Monpasen bertan, handik 30 urtera itzuli zen bertara. Oinezkoentzako pasabidea eraikiz gero betiko uxatuko genuke hegazti hau Gipuzkoako azken gotorlekua izan duen tokitik. Baina ugarroi bolborinaren kudeaketa-plana eginda eta onetsita egon izan balitz, proiektuak ez zukeen izango aurrera egiteko aukera txikienarik ere. Behin eta berriro eskatu izan dio Itsas Enarak aldundiari dokumentu hori lehenbailehen idazteko eta onesteko, inongo erantzunik ere jaso gabe, argi denez. Ezinezkoa litzateke proiektu burugabe hori gaur egun Bizkaian planteatzea sikiera, duela urte asko onetsi baitzuten han ugarroi bolborinaren kudeaketa-plana, haren habitata aldatzea legez debekatzen baitu. Foru Diputatu sartutako txakolingile batek bere garaian artelatzaren kudeaketa-plana onesteari uko egitea, inondik ere lotsagarria izanagatik ere, ulergarria da, artelatzaren habitatean bertan hazten baitzituen hark bere mahastiak. Baina ugarroiaren kasuan beste hainbeste egin izanak beste gauza baten isla nabarmena da: justifikatu ezineko axolagabekeriarena, hain zuzen. Espero dezagun Bilduk ez izatea Aldundian halako elementurik, bere eginkizuna betetzea galarazten dioten antzeko interes sektorialek kutsatua, haren aurreko guztiak bezala: egurgileen, esnegileen edo txakolingileen lobbyetako buruak beti, guztion interesen kaltean jardun eta kudeaketa-plan horiek atzeratu eta atzeratu egin dituztenak.

Horregatik guztiagatik eskatzen diogu Eusko Jaurlaritzari ausarta izan dadila eta benetan kontserbazio-konpromisoak betetzeko balio duten erabilera- eta kudeaketa-baldintzak lehenbailehen onets ditzala BIGentzat. Halaber eskatzen diogu Gipuzkoako Foru Aldundiari legeak agintzen dizkion kudeaketa-planak idatz eta onets ditzala, bereziki ugarroi bolborinarena.



Itsas Enara Ornitologia Elkartea



-----------------------------------------PD: Gaiari buruz lehenago argitaratutako sarrerak:


Itsas Enara felicita al Ayuntamiento de Donostia por rechazar definitivamente la construcción de una pasarela peatonal en Mompas

Su construcción y uso comprometería la conservación de una colonia de aves marinas

Itsas Enara felicita al Ayuntamiento de Donostia por rechazar definitivamente la construcción de una pasarela peatonal en Mompas


Itsas Enara Ornitologia Elkartea ha felicitado al Ayuntamiento de Donostia por rechazar definitivamente la construcción de una pasarela peatonal en Mompas, que comprometería la conservación de una colonia de aves marinas. Urge asimismo a Gobierno y Diputación a que adopten las medidas de ordenación necesarias para cumplir con la legalidad y con los compromisos adoptados con la UE en materia de conservación de la naturaleza, que eviten en el futuro que proyectos así puedan ser siquiera planteados en las zonas de reconocido valor ambiental.



Según esta asociación ornitológica y conservacionista, el proyecto ahora rechazado carecía de toda justificación que no fuera el construir una infraestructura turística y recreativa, que habría hipotecado pura y simplemente una zona que alberga importantes valores naturales, y que ampliaba el área humanizada y urbanizada de la ciudad invadiendo una zona que no lo está y que debe ser conservada en su estado natural. Además, invadía el área ocupada por la más importante colonia de aves marinas de Gipuzkoa, con tres especies nidificantes, cuya tranquilidad, factor de primer orden para que la reproducción de las aves coloniales tenga éxito, se habría visto irremisiblemente perturbada por la afluencia excesiva de visitantes. Otro tanto puede decirse con respecto a los varios nidos de rapaces y otras aves rupícolas protegidas que nidifican en la zona. Difícilmente puede calificarse de ‘ecológico’ un proyecto así.

Cormorán moñudo
Recuerda Itsas Enara que el proyecto invadía en su 90% el área declarada por la Unión Europea Lugar de Importancia Comunitaria, y próximamente Zona Especial de Conservación, por albergar hábitats declarados de interés comunitario. Esta declaración implica el compromiso legal por parte de las administraciones vascas ante la UE, de conservas estos valores naturales. Solamente este hecho debería bastar para obligar, no solo a realizar un estudio de impacto ambiental, sino además a esperar a que las administraciones implicadas decidan su ordenación y su régimen de usos.

Aparte de esa notable irregularidad, no era de recibo defender el proyecto porque permita pasear junto al mar: según nos han contado desde pequeños a los donostiarras, la Ciudad ya tiene casi 11 km de paseo marítimo. Era, y es, evidente que no hace falta más, y menos a este coste ambiental. Tampoco era de recibo defender el proyecto porque fuera caro y lo pagara otro. No debería ser necesario demostrar lo absurdo del argumento: el propio ayuntamiento rechazó en su día que ubicasen en Donostia la incineradora de basuras, que ‘valía’ bastante más que la pasarela (43 veces más, exactamente). ¿Querría algún donostiarra que la instalaran en la Kontxa sólo por su coste?

El Servicio de Costas de Gipuzkoa, y su matriz, el Ministerio de Medio Ambiente, promotores del proyecto, haciendo no sólo una clara dejación de su obligación legal de conservar esta área, sino persiguiendo objetivos diametralmente opuestos a su función, se habían propuesto destruirla. La lamentable gestión de este asunto realizada por Denis Ichaso, supuestamente responsable de la conservación del medio ambiente en la anterior corporación municipal, resultó en su día el paradigma de la desviación de poder, trabajando en pos de un objetivo manifiestamente opuesto al que estaba obligado a defender.

Pero no sólo la administración central tiene culpa en todo esta lamentable historia: el departamento de Medio Ambiente del Gobierno Vasco, precisamente el encargado de cumplir los antes mencionados compromisos de conservación ante la UE, también ha hecho dejación de sus funciones en este lamentable asunto y ha dejado hacer, tanto a Costas y Medio Ambiente de Madrid como al anterior ayuntamiento donostiarra. Probablemente esta cuestión se habría solventado a la primera de cambio si el Gobierno Vasco hubiera hecho a tiempo los deberes y hubiera aprobado el Plan de Gestión del LIC de Ulia, Plan que contendría naturalmente unas determinaciones mínimamente cabales para conservar la naturaleza del área. Su pasividad coincidió sospechosamente con los intereses coyunturales del partido gobernante.

Tampoco se libra de su parte de responsabilidad en esta historia la Diputación, que lleva casi dos décadas incumpliendo sus obligaciones legales en materia de conservación de la fauna y flora y sólo ha aprobado dos planes de gestión de entre las docenas de especies amenazadas que figuran en el Catálogo Vasco y que deberían contar desde hace muchos años con su propio plan. El cormorán moñudo especie que se extinguió en Gipuzkoa en 1967, cuando se reprodujo por última vez precisamente en Mompás, volvió a ocupar la zona tras más de 30 años de ausencia. La construcción de la pasarela lo expulsaría definitivamente de su último bastión guipuzcoano. Pero si este Plan de gestión para el cormorán moñudo hubiera sido redactado y aprobado en su tiempo, el proyecto de pasarela no habría tenido la menor posibilidad de salir adelante. Itsas Enara ha solicitado repetidamente al ente foral la redacción y aprobación urgente de este documento, con resultados claramente negativos. Este absurdo proyecto no sería posible ahora en Bizkaia, pues allí aprobaron hace años el plan de gestión para esta especie, que imposibilita legalmente la alteración de su hábitat. Que un txakolinero rehusara en su día, cuando era diputado foral del ramo, aprobar el plan de gestión del alcornoque siendo viticultor en terrenos propios de aquella especie, con ser una actuación a todas luces impresentable, era esperable. Que hayan hecho otro tanto con el plan del cormorán es muestra de una desidia injustificable. Esperamos que Bildu no tenga en Diputación a ningún responsable contaminado con intereses análogos que le impidan cumplir, así sea con casi veinte años de retraso, las obligaciones que sus antecesores políticos, de forma invariable profesionales del gremio maderero, lácteo o vitivinícola, tan impunemente han venido postergando en detrimento del interés común.

Por todo ello urgimos al Gobierno Vasco a que sea audaz y apruebe unas condiciones de uso y gestión de las áreas LIC realmente acordes con los compromisos de conservación adquiridos, que garanticen de verdad el cumplimiento de los mismos. Asimismo urgimos a la Diputación Foral de Gipuzkoa a que redacte y apruebe los planes de gestión a que la ley le obliga, con mención especial al del cormorán moñudo.



Itsas Enara Ornitologia Elkartea

-----------------------------------------
PD: Entradas anteriores sobre este tema:

http://ieoe.blogspot.com.es/2008/04/mompas-carta-odon-elorza-y-elena.html
http://ieoe.blogspot.com.es/2008/04/mompas-carta-elisa-sainz-de-murieta.html

http://ieoe.blogspot.com.es/2008/05/eusko-jaurlaritzako-ingurumen.html

http://ieoe.blogspot.com.es/2008/06/mompas-itsas-enarak-donostiako-udalari.html

http://ieoe.blogspot.com.es/2010/01/ugarroi-bolborina-babesik-gabe.html 
http://ieoe.blogspot.com.es/2011/05/espectacular-incremento-de-la-poblacion.html

http://ieoe.blogspot.com.es/2012/09/itsas-enara-pide-al-ayuntamiento-de.html